Leiderschap bij Samensturing

Samensturing: van transactioneel naar transformationeel leiderschap

mei 5, 2020
Geschreven door Rianca Evers

Leiderschap en kaders, niet het meest populaire, wel het meest essentiële onderdeel van Samensturing weet ik inmiddels uit ervaring. Ik heb me afgevraagd waarom ook veel mensen die zich wel aangetrokken voelen tot Samensturing hier moeite mee hebben. En ben tot de conclusie gekomen dat hun beeld van leiderschap vaak nog is geënt op transactioneel leiderschap in plaats van transformationeel leiderschap. En laat dit nu net de transformatie in leiderschap zijn die we doormaken met Samensturing. Belangrijk dus om dit goed te kunnen pakken, want als je bij voorbaat moeite hebt met leiderschap, bijvoorbeeld door negatieve ervaringen met hiërarchisch management, is Samensturing gedoemd te mislukken. In dat verband wil ik ook het gelijkheidsdenken en gelijkwaardigheidsdenken benoemen, een heel groot verschil! Het gelijkheidsdenken zegt: jij mag geen leider zijn, want dan ben je meer waard dan de rest. Het gelijkwaardigheidsdenken zegt: iedereen mag de plaats innemen in de organisatie die past bij zijn of haar talenten, en dat geldt dus ook voor de leiders.

Transactioneel leiderschap

Veel hiërarchische systemen worden gedomineerd door transactioneel leiderschap. Het ‘voor wat, hoort wat’ principe zou je ook kunnen zeggen. Dit type leiderschap gaat ervan uit dat mensen een externe motivatie, zoals beloning nodig hebben, om te (blijven) presteren. Het bereiken van doelen en het vervullen van de taak staat centraal. En daarmee niet de intrinsieke motivatie, of individuele talenten van de medewerker. En hoewel we inmiddels wel weten dat dit niet helemaal de manier meer is waarop je in de 21e eeuw mensen motiveert, komt het nog steeds heel veel voor!

De manieren waarop gecontroleerd en gecorrigeerd wordt, zijn soms heel open met afvinklijsten en prestatiebonussen, maar soms ook veel indirecter en sluipender, met negatieve sociale respons, sociale uitsluiting en positieverlies. De intentie is hetzelfde: ik vertrouw er als leider dan niet op dat jij oprecht het goede wil voor de organisatie, en dus moet ik dat managen in jou. En als je niet doet wat ik zeg, heeft dat hoe dan ook gevolgen.

Deze leiders zijn dus ook voortdurend bang voor hun eigen positie, want wat met de medewerkers gebeurt, kan hen ook gebeuren toch? Ook zij voelen zichzelf steeds op een weegschaal staan. Leggen ze wel voldoende gewicht in de schaal of worden ze te licht bevonden? Want je doelen niet halen heeft consequenties, dat is het heersende adagium. En als leider ontlenen ze dus hun status ook aan de prestaties van hun medewerkers, wat nog eens extra de controle-impuls versterkt.

Lees meer

Wat kenmerkt samenstuurders?

juni 23, 2018
Geschreven door Rianca Evers

Afgelopen week hadden we in het heerlijke kloosterhotel ZIN in Vught een oriëntatietweedaagse met aspirant-specialisten Samensturing. Tijdens deze dagen onderzochten we met elkaar hoe de match is tussen ieders drijfveren en kwaliteiten en de missie van Samensturing. Het waren energieke en inspirerende dagen, waar voor veel mensen dingen op hun plek vielen. Veel mensen ervaren bij Samensturing een gevoel van thuiskomen en het idee dat dit is hoe ze altijd al vonden dat de wereld georganiseerd zou moeten zijn. De afgelopen jaren heb ik verschillende groepen mogen begeleiden en mijn ervaring is steeds dezelfde: als je mensen die echt geloven in Samensturing bij elkaar zet, gebeuren er altijd mooie dingen.

Het bracht me ook op de vraag: wat kenmerkt samenstuurders nu eigenlijk? Wat hebben ze ondanks hun grote diversiteit met elkaar gemeen? In dit blog een aanzet daartoe. Heb je aanvullingen? Laat ze hieronder gerust achter!

Lees meer

Radicaal vernieuwen doe je met zachtheid en zorgvuldigheid

februari 9, 2018
Geschreven door Rianca Evers

We leven in een verandering van tijdperk, zo sprak Jan Rotmans al enkele jaren geleden. Er moet gekanteld worden, we zijn toe aan disruptieve veranderingen, kortom het moet helemaal anders. Hoewel ik dat op zich onderschrijf, zat er voor mij ook altijd een maar in. In die radicaliteit ligt namelijk vaak ook een oordeel verborgen over het “oude”. Want ja, dat kan natuurlijk echt niet meer dat je zo denkt. Managers staan vooral in de weg. En het kan natuurlijk niet zo zijn in deze tijd dat je je nog echt gelukkig voelt in een hiërarchische relatie, zo wordt er gesproken… Gelukkig kwam Jan recent met zijn mooie aanvullende beschouwing over de werkelijke transformatie die in elk mens zelf zit. De werkelijke kanteling kan alleen met zachtheid en compassie worden bewerkstelligd en in dit blog leg ik uit waarom.

Lees meer

Samensturend leiderschap, meer betekenis hebben dan je ooit had

april 2, 2018
Geschreven door Rianca Evers

Veel managers en bestuurders zijn huiverig voor het delen van verantwoordelijkheid met hun medewerkers. Want tja, wat blijft er dan straks voor hen over? Misschien worden de medewerkers wel zo autonoom dat zij straks niet meer nodig zijn. Wij hebben ervaren in de praktijk dat managers en bestuurders die de transformatie maken van top-down manager naar samensturend leider hun rol als meer betekenisvol ervaren dan ooit tevoren. In dit blog leggen we uit waarom.

Verbinden van mens tot mens

Wat veel mensen zich onvoldoende realiseren is dat manager zijn vaak een eenzame taak is. Zeker middle managers hebben vaak moeite zich met “boven” en “beneden” te verbinden. Roswitha Heitbrink, co-trainer bij onze leiderschapstweedaagse, beschreef hoe ze bij voorkeur vanuit samen acteerde, maar vooral top-down opdrachten kreeg. Hoe ga je daar nu mee om?
Dat vraagt een grote transparantie in het verantwoorden van kaders, in het delen van je beweegredenen en het lef ook om advies te vragen aan je medewerkers. Durven zeggen dat je het soms ook even niet meer weet. Hoe je dat doet? In zgn. verticale dialogen zoals we die veelvuldig begeleiden vanuit Saminc. Wat je ervoor terugkrijgt? Een verbinding van mens tot mens en een team dat naast je gaat staan in plaats van je weer met een boodschap op pad te sturen, of alleen maar weerstand te tonen.

Lees meer

Je visie kan pas vleugels krijgen als hij eerst is geland

september 1, 2017
Geschreven door Rianca Evers

Je missie en visie vormen als het goed is een belangrijk toetsingskader voor je eigen handelen als bestuurder of manager, en een inspirerend referentiekader voor je medewerkers. Toch zijn missie/visietrajecten vaak taai en verlopen moeizaam, hoe komt dat eigenlijk?

Wat we vaak zien is dat de missie en visie in de boardroom, of door een werkgroep, is “bedacht” en dat er vervolgens in een eveneens van bovenaf ontworpen structuur participatiesessies worden ingeregeld waar mensen mogen meedenken. Je zou deze werkwijze kunnen vergelijken met het volgende beeld:

Als de missie staat voor waar je naartoe wil en wat je wil bereiken, is de visie het vliegtuig waarmee je er zou willen komen. Het kan een mooi vliegtuig zijn dat we met trots presenteren. Maar als die visie al in de lucht is, hoe komen de medewerkers dan aan boord als ze nog op de grond staan? Ze kunnen dan hooguit meedenken over wat ze vinden van het uiterlijk van het vliegtuig toch? Maar kunnen ze zich een beeld vormen van waar het naartoe gaat of beter nog, hoe het zou zijn om mee te vliegen? Nee toch?

Lees meer