Wil je echt het verschil maken? Reken dan af met het slachtoffer en de activist in jezelf
Geschreven door Rianca Evers
Er zijn een hoop dingen waar je je druk over kunt maken in deze tijd. We zien brede protesten tegen racisme en voor een eerlijke behandeling van de boeren. We maken ons druk over politieke systemen, machtsmisbruik, een onrechtvaardige verdeling van middelen, armoede, het klimaat. Of in het klein winden we ons op over de baas of onze collega die zijn of haar belang doordrukt ten koste van anderen. In mijn werk spreek ik veel mensen die visie hebben voor een betere wereld. Mensen die van betekenis willen zijn. Mensen die niet zomaar in de gangbare systemen pasten en vaak al een hele weg hebben afgelegd. Een weg die niet zonder slag of stoot ging, maar die hen bracht bij de conclusie dat ze iets nieuws te brengen hebben in deze wereld. En ik geloof daarin. Zelf heb ik ook zo’n weg afgelegd. En dus help ik ook graag anderen om tot hun werkelijke potentieel te komen.
Dit artikel is geschreven in nauwe samenwerking met Anne-Mart Prins en Roel Wieringa (beiden Specialist Samensturing).
Dit artikel is geschreven in nauwe samenwerking met Anne-Mart Prins en Roel Wieringa (beiden Specialist Samensturing).
Aan het begin van de coronacrisis hebben wij geapplaudisseerd voor alle artsen, verpleegkundigen en overig zorgpersoneel. Dat is helemaal terecht en het is geweldig wat voor werk zij verzetten in deze crisis! Wat we echter wel eens vergeten is dat de leiders in de zorg onder minstens zo grote druk staan. Maar dat vinden we normaal, zij moeten het gewoon kunnen, hoort bij hun taak, vinden we. In dit artikel willen we juist de leiders een hart onder de riem steken en ook voor iedereen om hen duidelijk maken wat het vraagt om leider te zijn in deze tijd. Want eenvoudig is het niet! Sterker nog: leiders hebben een essentiële rol in deze coronacrisis. Zij hebben het overzicht en houden contact met hun teamleden, zodat iedereen aangehaakt blijft. Een crisis nodigt dan ook uit tot sterke leiders, want er zijn mensen nodig die opstaan en orde scheppen in de chaos, hoe onzeker de situatie ook is. Hierbij is het de uitdaging om het samen te blijven doen en de juiste verbinding met medewerkers te houden. Op deze punten zullen wij verder ingaan tijdens dit artikel.
Samensturing: van transactioneel naar transformationeel leiderschap
Geschreven door Rianca Evers
Leiderschap en kaders, niet het meest populaire, wel het meest essentiële onderdeel van Samensturing weet ik inmiddels uit ervaring. Ik heb me afgevraagd waarom ook veel mensen die zich wel aangetrokken voelen tot Samensturing hier moeite mee hebben. En ben tot de conclusie gekomen dat hun beeld van leiderschap vaak nog is geënt op transactioneel leiderschap in plaats van transformationeel leiderschap. En laat dit nu net de transformatie in leiderschap zijn die we doormaken met Samensturing. Belangrijk dus om dit goed te kunnen pakken, want als je bij voorbaat moeite hebt met leiderschap, bijvoorbeeld door negatieve ervaringen met hiërarchisch management, is Samensturing gedoemd te mislukken. In dat verband wil ik ook het gelijkheidsdenken en gelijkwaardigheidsdenken benoemen, een heel groot verschil! Het gelijkheidsdenken zegt: jij mag geen leider zijn, want dan ben je meer waard dan de rest. Het gelijkwaardigheidsdenken zegt: iedereen mag de plaats innemen in de organisatie die past bij zijn of haar talenten, en dat geldt dus ook voor de leiders.
Transactioneel leiderschap
Veel hiërarchische systemen worden gedomineerd door transactioneel leiderschap. Het ‘voor wat, hoort wat’ principe zou je ook kunnen zeggen. Dit type leiderschap gaat ervan uit dat mensen een externe motivatie, zoals beloning nodig hebben, om te (blijven) presteren. Het bereiken van doelen en het vervullen van de taak staat centraal. En daarmee niet de intrinsieke motivatie, of individuele talenten van de medewerker. En hoewel we inmiddels wel weten dat dit niet helemaal de manier meer is waarop je in de 21e eeuw mensen motiveert, komt het nog steeds heel veel voor!
De manieren waarop gecontroleerd en gecorrigeerd wordt, zijn soms heel open met afvinklijsten en prestatiebonussen, maar soms ook veel indirecter en sluipender, met negatieve sociale respons, sociale uitsluiting en positieverlies. De intentie is hetzelfde: ik vertrouw er als leider dan niet op dat jij oprecht het goede wil voor de organisatie, en dus moet ik dat managen in jou. En als je niet doet wat ik zeg, heeft dat hoe dan ook gevolgen.
Deze leiders zijn dus ook voortdurend bang voor hun eigen positie, want wat met de medewerkers gebeurt, kan hen ook gebeuren toch? Ook zij voelen zichzelf steeds op een weegschaal staan. Leggen ze wel voldoende gewicht in de schaal of worden ze te licht bevonden? Want je doelen niet halen heeft consequenties, dat is het heersende adagium. En als leider ontlenen ze dus hun status ook aan de prestaties van hun medewerkers, wat nog eens extra de controle-impuls versterkt.
De afgelopen tijd ben ik de meest wonderlijke uitwerkingen tegengekomen van samensturing. Soms met de beste intenties, maar te weinig begrip van de kernprincipes. Soms moedwillig, omdat men samensturing zo’n mooi woord vond en dingen lijken te veranderen als je deze sticker erop plakt. Soms omdat het gewoon ‘in’ is. Het gaat me aan het hart, niet alleen omdat het geen recht doet aan de bedoeling van het concept, maar vooral omdat er dan dingen ontstaan die je niet wil, en mensen een verkeerde associatie krijgen bij het woord. Niet te voorkomen helaas, maar we kunnen wel een aantal van de belangrijkste misverstanden en misinterpretaties ophelderen. In dit blog tref je er 3, in mijn webinar van 8 juni ga ik er dieper op in en behandel ik ze alle 7.
Afgelopen week hadden we in het heerlijke kloosterhotel ZIN in Vught een oriëntatietweedaagse met aspirant-specialisten Samensturing. Tijdens deze dagen onderzochten we met elkaar hoe de match is tussen ieders drijfveren en kwaliteiten en de missie van Samensturing. Het waren energieke en inspirerende dagen, waar voor veel mensen dingen op hun plek vielen. Veel mensen ervaren bij Samensturing een gevoel van thuiskomen en het idee dat dit is hoe ze altijd al vonden dat de wereld georganiseerd zou moeten zijn. De afgelopen jaren heb ik verschillende groepen mogen begeleiden en mijn ervaring is steeds dezelfde: als je mensen die echt geloven in Samensturing bij elkaar zet, gebeuren er altijd mooie dingen.
Het bracht me ook op de vraag: wat kenmerkt samenstuurders nu eigenlijk? Wat hebben ze ondanks hun grote diversiteit met elkaar gemeen? In dit blog een aanzet daartoe. Heb je aanvullingen? Laat ze hieronder gerust achter!
